Amsterdam Tartışmaları’nın 40.’sı Ethem Sancak’ın “Başkanlık Sisteminin Tarihsel Kökeni Türk Devlet Geleneğidir” konulu konuşmasıyla gerçekleşirildi.
“Gelecekte, geçmişimize uygun bir toplumsal varlık oluşturacaksak, artık Türkiye sosyolojik olarak, geldigi konum itibariyle sistemini değiştiremezse bu ülküsüne ulaşamaz.”
Türkevi Araştırmalar Merkezi’nin geleneksel Amsterdam Tartışmalarının 40.’sı ESMEDYA Yönetim Kurulu Başkanı Ethem Sancak’ın “Başkanlık Sisteminin Tarihsel Kökeni Türk Devlet Geleneğidir” konulu sunumuyla 29 Mayıs Cuma akşamı gerçekleştirildi. Tartışmaya ESMEDYA İcra Kurulu Başkanı Cengiz Özdemir de Türkiye’den gelerek katıldı.
Son yıllarda Türkiye gündeminin en önemli maddelerinden birisi olan başkanlık sistemiyle alakalı ciddi bir tartışmanın yapılmadığı gözlemlenmektedir. Mevcut tartışmalar Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konumu ekseninde yapılıp, içerikten ziyade taraftarlık ve karşıtlık temel alınarak tavır belirlenmektedir. Cumhurbaşkanına sempati duyanlar sistemi savunurken, ona sempati duymayanlar da karşı çıkmaktadırlar. Bu durum toplumun her kesiminde söz konusudur. Her ne kadar kendisi Cumhurbaşkanının çok yakınında olması hesabıyla taraftar konumunda da olsa, konuyla ilgili muhteva olarak en ciddi görüşlerden birisini iş adamı ESMEDYA ve ES Yatırım Yönetim Kurulu Başkanı Ethem Sancak dile getirmiştir. Sancak geçen ay yaptığı bir konuşmada başkanlık sisteminin kökeninin Türk devlet geleneğine dayandığını ve Türkiye’nin bölünmesinin önüne geçmek için bunun gerekli olduğunu söyledi. Amsterdam Tartışmaları moderatörü olarak da hem konuyu etraflıca tartışmak hem de Sayın Sancak’ın ifadelerinin dayanaklarını ilk ağızdan dinlemek için kendisini Amsterdam Tartışmalarına davet ettik. Sonuç itibariyle de oldukça özgün ve bir o kadar da zengin bir tartışmayı gerçekleştirmiş olduk.
Sancak konuşmasına başlamadan önce sistemle alakalı düşüncelerinin Erdoğan öncesine dayandığını ve bugün aynı noktada olmalarının görüşünde herhangi bir değişikliğe sebep olmadığını ifade ettikten sonra, gelecekte geçmişimize uygun bir toplumsal varlık oluşturacaksak, artık Türkiye sosyolojik olarak, geldiği konum itibariyle sistemini değiştirmek zorundadır, aksi takdirde hedefine ulaşamaz dedi. Türkiye’ye zorla giydirilmiş bürokratik-oligarşik vesayetten kurtulmanın zamanı gelmiştir diyen Sancak, başkanlık sistemi tartışmaları sürecinin Özal’la başlayıp Demirel’le devam ettiğini, ancak meseleyi tarihi perspektiften ilk olarak ele alanın rahmetli Türkeş olduğunu söyledi. 9 Işık ideolojisinin temel taşı başkanlık sistemidir ve ülkücülerin bunun baş savunucuları olmaları gerekir diyen Sancak, başta ülkücüler olmak üzere bazılarının meseleyi Erdoğan ekseninde ele aldıkları için karşı olduklarını söyledi.
Türk ve İslam tarihi boyunca hakan-bürokrat-alim ilişkilerinin bugünkünden çok daha farklı olduğunu, bunların bir çok kimse tarafından bilinmediğini, hatta Batılıların yarattıkları algılarla tarihi gerçeklerin nesillere yanlış öğretildiğini ve buna bürokratik-oligarşik vesayetin de çanak tuttuğunu söyleyen Sancak, tarihte hiçbir hakan veya sultan bir alimi ayağına getirtmemiştir, getirtmişse zaten hedeften sapılmıştır dedi. Tarih boyunca bürokratların da hakanların hizmetinde (kapıkulu) olduklarını ve hiç bir zaman güçlerini halka ve hakana karşı kullanamadıklarını söyleyen Sancak, bugün bürokratların vesayetinden dolayı devlet aygıtının zaman zaman çalışamaz hale geldiğini söyledi.
Bürokratik-oligarşik sisteme karşı bir Osmanlı sistemi olan başkanlık sistemine geçilmelidir diyen Sancak, bu sistem alabildiğince bireyi ve yereli özgür kılıcı, temel stratejik menfaatler konusunda güçlü bir merkeze sahip ve adaletle sınırlanmış, Meclis ve Kurultay tarafından denetlenebilen bir sistem olmalıdır dedi. Mevcut Cumhurbaşkanlığı sisteminin başkanlık sistemine oranla daha fazla yetkiye sahip olduğunu ve zaten bunun darbeciler tarafından bir baskı unsuru olarak getirildiğini söyledi.
Başkanlık sisteminin artık Türkiye için kader olduğunu vurgulayan Ethem Sancak, hiçbir siyasinin bu sosyal gelişmeyi tersine çeviremeyeceğini, tarihi ve sosyolojik örneklerle ayrıntılı bir biçimde ortaya koydu. Dünya tarihinin kronolojik olarak değil karşılaştırılmalı bir anlatımla doğru anlaşılması gerektiğini söyleyen Sancak, Türkiye’nin geçmişini, coğrafyasını, kültürünü ve mensubu olduğu medeniyetini doğru fark ediyor ve kendi değerleriyle barışıyor olmasının herkese yeni sorumluluklar yüklediğini sözlerine ekledi.
Başkanlık sistemi bürokratik oligarşi tarafından düşmanlaştırılmış toplumları yeniden kazanmanın da reçetesini sunduğunu iddia eden Sancak, Kurtuluş Savaşı sonrası bir takım entrikalarla azınlık statüsüne sokulmaya çalışılan Kürtlerin Atatürk sayesinde devletin asli unsuru olarak kaldığını, ama Atatürk sonrası devlet anlayışı yüzünden Kürtlerin ve Arapların adeta düşmanlaştırıldığını söyledi. Bugün gerek Türkiye’deki gerekse Irak Kürtlerinin Erdoğan’a sempatisi onlara kendilerinden birisi gibi yaklaşımından dolayıdır diyen Sancak, bu durumun bir takım odaklar tarafından sabote edilmeye çalışıldığını söyledi.
Konuşmasında yaklaşan seçimlere de değinen Sancak, AK Partinin seçimin galibi olacağını, ancak HDP’nin barajı geçip geçmeyeceğinin en önemli unsur olduğunu söyledi. HDP’nin bir Kürt hareketi olmaktan çıktığını, karanlık güçlerin hareketi haline gelip hem Türkiye hem de Kürt halkının menfaatlerine zarar veren bir yapıya dönüştüğünü söyleyen Sancak, katılımın % 85’i aşması halinde HDP’nin barajı kesinlikle geçemeyeceğini iddia etti. Ayrıca bu seçimlerin Türkiye için kader olacak bir nitelik taşıdığına dikkat çeken Sancak, 7 Haziran’ın siyasi iktidarı belirlemenin ötesinde son 13 yılın ülkeye kazandırdıklarının artık yeni bir Anayasa ve başkanlık sistemiyle tamamlanması sorumluluğunu yeni seçilenlere vereceğini söyledi.
Ahmet Suat Arı
Amsterdam Tartışmaları Moderatörü