Amsterdam Üniversitesi bünyesinde, Transnasyonalizm perspektifine göre, Hollanda’da Sufi grupları incelendi. Hollanda Türkevi Topluluğu tarafından 3 yıldır organize edilen ‘Amsterdam Mesnevi Okumaları’ projesi, bilimsel araştırmanın konusu oldu. Amsterdam Üniversitesi Din Bilimleri Fakültesi’ne master konusu olan ‘Mesnevi Okumaları’, Hollanda bilim tarihinde yerini aldı.
Master tezi, Amsterdam Üniversitesi’nden Prof. Dr. Gerard A. Wiegers rehberliğinde yapıldı. Tez, göz doktoru Jan Sietse Stilma tarafından, ‘Transnasyonalizm çevresinde Amsterdam’da iki Sufi grupla buluşma’ başlığı adında yapıldı.
Alanında Profesör olan Stilma’nın bu master tez çalışması, alanı dışında ikinci eğitimi oluyor. Stilma, bu çalışmasının gerekçesini tezinde şöyle açıklıyor: ‘Protestan bir aile terbiyesinden sonra, uzun yıllar bir göz doktoru olarak, Arfrika hastanelerinde görev yaptım. Burada Afrika dinleri, Presbyterian, Lutherciler, Baptistler, Methodistler, Rum-Katolikler, Anglikanlar ve tabii ki Müslümanlarla tanıştım. 2009 yılında da Inayat Han’a bağlı Sufi grubuyla tanıştım. Bu konuda Bakalorya tezimi yazdım. Bu tez bena, Sufi’lerin İslam hakkında düşüncelerinin ne olduğu sorusunu sordurdu. Soruma cevap ararken, bir çok eser okudum. Okuma sürecinde Hollanda’daki müslümanlar üzerine çok farklı araştırmaların yapıldığını öğrendim. Bunlar sırasıyla: Hollanda’da müslümanların yaşayışları, gelenek ve görenekleri, sayıları, uyum, cami ziyaretleri, cenaze işlemleri, ahlak, imamların toplumda rolü, selefiler üzerineydi. Bu araştırmalar Üniversiteler, Sosyal Kültürel Planlama Bürosu, Gevenlik Hizmetleri ve Devlet tarafından yapılmıştı. Hollanda’daki Müslüman Sufiler üzerine pek fazla araştırma yapılmadığını gördüm. Ve bunun üzerine Amsterdam’da bulunan iki farklı Sufi grubunu taranstasyonalizm perspektifine göre araştırmaya, analiz etmeye karar verdim.’
Stilma master tezini Amsterdam’da faaliyet gösteren iki farklı grup; Nakşibendi Hakkani Sufi Grubu ve Türkevi’nin organize ettiği Amsterdam Mesnevi Okumaları Grubu üzerine uygulamış. Stilma, grubu 14 ay izlemiş ve Mesnevi okumalarına katılmış. Katılımcılarla söyleşiler yapmış.
Master tezi yedi ayrı bölümden oluşuyor. Sufizmin tanımıyla başlayan araştırma, Avrupa’da 21. Yüzyılda Sufi grupları, Nakşibendi Hakkani Sufi Grubu, Türkevi Amsterdam Mesnevi Okumaları, İki grubun mukayesesi, Transnasyonalizm konularından oluşuyor.
Araştırmadan bazı tespitler şöyle:
* 21. yüzyıl Avrupa’sında, Sufizm’in tahmin edilemeyen yükselişi, modernizmin, küreselleşmenin ve transnasyanlizmin etkisiyle gelişmiştir.
* Avrupa’daki Müslümanlar’ın İslam anlayışına Transnasyanalizm ve diaspora etki etmiştir.
Bu alanlar şunlardır: ‘Kimlik ve toplum’, ‘Dini süreç ve mekan’, ‘Kültür ve din arasında farklılık’, ‘Küresellik ve yerellik arasında mekik dokuma’, ‘Din ve siyaset ilişkisi’, ‘Özverinin yansıması’, ‘Toplumsal kimliğin seçimi’.
*Amsterdam Mesnevi Okumaları grubuna transnasyonal perspektiften bakıldığında, grubun
tarihsel olarak herhangi bir Sufi grubunun uzantısı olmadığı, Hollanda dışından gruplarla
ilişkisinin de olmadığı görülmektedir.
* Elbette, Rumi öğretisi taransnasyonalisttir. Horasan’da doğmuş, Konya’da kurumlaşmış ve
dünyayı etkilemiştir.
Jan Sietse Stilma master tezini şu cümleyle noktalıyor: ‘Bu araştırma bana, din ile bilimin uyuştuğunu, bir defa daha kanıtlamıştır’.